خرده فروشی و حواس پنجگانه مشتری

امروزه فروشگاه های خرده فروشی راز بقا و حفظ موقعیتشان را در مدیریت صحیح تصویر خود در ذهن مشتری می دانند. طراحی زیبا و چیدمان متناسب با نیاز مردم و نوع فروشگاه، یکی از شاهراه های اصلی ایجاد تصویر مناسب است. برای ایجاد یک تصویر درست در ذهن مشتری، از چهار جنبه می‌توان به او نزدیک شده و بر وی اثر گذاشت: از طریق تحریک درست حواس بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه. با ورود به هر یک از فروشگاه هایی که به اهمیت طراحی و چیدمان و فاکتورهای تعیین کننده آن پی برده اند، بی‌درنگ انبوهی از علایم دیداری، شنیداری، صداها، بوها و چیزهای دیگر به حواس مشتری هجوم می‌آورند. تمام اینها برای ایجاد حس خوب در مشتری و تجربه ای لذت بخش از خرید است. به عبارتی بهتر باید بگویم همه این برنامه ریزی ها و هزینه ها، صرفاً برای اقناع مشتری صورت می گیرد. فروشگاه های بزرگ و مشهور، خوب می دانند که باید به تمام حواس پنجگانه مشتری حمله کرد. از نقطه نظر روانشناسی، مشتریان را به سه دسته (و از دیدگاهی چهار دسته) تقسیم می کنیم. دیداری، شنیداری و لمسی (یا حسی). هر کدام از این گروه های مشتریان بر اساس حس غالب خود، به فروشگاه ما توجه می کند.

 مشتریان دیداری: این مشتریان معمولاً فروشگاه شما را بر اساس تصاویر درک می کنند و مهمترین حسشان حس بینایی است. بنابراین برای جلب توجه آنها باید به ظاهر و فضای چیدمانی فروشگاه توجه بیشتری نمود. برای این مشتریان، نقطه خرید، یعنی شرایطی که مشتری تصمیم خود را می گیرد، در چیدمان و مرچندایزینگ اصولی فروشگاه، تعریف می شود. پس لازم است تا با صرف زمان و هزینه (سرمایه گذاری) مناسب برای یک چیدمان جذاب، نظر مشتری دیداری را جلب نمود. تابلوهای مناسب، قفسه بندی و قفسه چینی کارشناسی شده، سرلاین ها و گاندولاهای جذاب، رعایت بلوک های رنگی به لحاظ روانشناسی معانی، بکارگیری انواع چیدمان افقی، عمودی، نقطه ای، کراس و...، توجه به شلف های هم ارتفاع چشم و کمر (Golden Area)، پاکیزگی و نظافت سطوح، نورپردازی و بسیاری فاکتورهای دیداری دیگر، می تواند نظر یک مشتری دیداری را به سوی شما و خرید از فروشگاهتان سوق دهد.

در این زمان، فروشنده ها باید ارتباط چشمی خوبی با آنها برقرار نموده و از ابزارهای کمکی دیداری مانند بروشور و کاتالوگ، بسته بندی و ظاهر محصول، تصاویر شرح محصول، اشاره به محصول و در معرض دید قرار دادن آن و حتی ظاهر و پوشش شیک و پاکیزه خود استفاده کنند. همچنین باید فروشنده ها را به خوبی توجیح نمود که ارتباط چشمی مداوم این قبیل مشتریان را بی ادبی تلقی نکنند. همانگونه که در مطالب پیشین این وبلاگ و نیز کتاب های خود (اصول طراحی و چیدمان فروشگاهی- تبدیل رهگذر به مشتری) به آن اشاره کرده ام، برخی انسانها از چشم عاشق می شوند و این گروه از مشتریان، از همین دسته اند و باید بپذیریم که عقل (تصمیم) آنها به چشم آنهاست.

دنیای رقابت - چیدمان مجازی

فروشگاه دیواری هوم پلاس تسکو  TESCO

در دنیای امروز، هیچ اقیانوسی برای مدت زیادی آبی نمی ماند و بدون شک، دیری نمی پاید که بزودی رقبا به مثابه کوسه، وارد میدان شده و جهت کسب منفعت بیشتر، یکدیگر را می درند و اقیانوس آبی را به اقیانوسی قرمز و خونین تبدیل می کنند.

در عرصه خرده فروشی و فروشگاه داری، امروزه شاهد آن هستیم که نه تنها فروشگاه های بزرگ و کوچک نسل جدید خرده فروشی در جای جای دنیا (و حالا ایران) در مرحله اوج و بلوغ خود هستند (در کشور ما در مرحله تولد و رشد)، بلکه در حال گذار از حالت B&M (حالت موجود که فروشگاه ها بصورت فیزیکی بوده و اصطلاحا خشت و ملاتی هستند) بوده و فرمت ها و تیپ های مختلفی را در کنار خود می بینند. دستگاه های وندینگ یا خرید اتوماتیک (vending) که با انداختن سکه یا وارد کردن اسکناس، کالای مدنظر شما را ارئه می دهد تقریبا در ایران ما هم جای خود را پیدا کرده است.

در همین راستا، به راحتی می توان شکل گیری، بزرگ شدن و پررنگ شدن شکل دیگری از فروشگاه های خرده فروشی را مشاهده نمود. این فروشگاه ها، فروشگاه های اینترنتی هستند که اغلب متعلق به خرده فروشی های بزرگ بوده و در کنار فروشگاه های فیزیکی و کلاسیک، سهم بازار بیشتری را نصیب صاحبان خود می کند. نمونه های این در ایران نیز کم نیست. هایپرها، شهروند و حتی رفاه. اما مشکل رقابت برای فروشگاه های خرده فروشی به همینجا ختم نمی شود زیرا فروشگاه های دیگری در حال شکل گیری هستند که ما آنها را مجازی می نامیم و جالب آن است که به همان میزانی که امر طراحی و چیدمان فروشگاهی برای فروشگاه های نسل دوم یا به عبارتی همین فروشگاه های هایپری اهمیت دارد (که البته در ایران بغیر از فروشگاه هایی همچون هایپراستار، برای دیگر فروشگاه ها هنوز اهمیت چندانی پیدا نکرده است) برای این فروشگاه ها نیز حائز اهمیت است. متاسفانه در کشور عزیزمان، پرداختن جدی و حساب شده به موضوعاتی همچون چیدمان فروشگاهی که امروزه از الزامات حضور در بازار است، نوعی هزینه اضافی تلقی می شود حال آنکه در ادامه خواهیم دید که این امر، برای یکی از بزرگترین خرده فروشی های جهان به نام تسکو آنقدر اهمیت دارد که تلاش کرده است اصول طراحی و چیدمان فروشگاهی و دیگر ظرافت های فروشندگی را به دنیای مجازی و فرمت جدید خرده فروشی خود منتقل نماید.

فروشگاه دیواریِ عمومی هُوم‌پلاس تسکو در کُره، به منظور خرید مجازیِ در محیط‌های عمومی مانند ایستگاه‌های مترو طراحی و ساخته شده است.

فروشگاه هُوم‌پلاس تسکو چه نوع فروشگاهی است؟

در سال ۲۰۱۱، شرکت هُوم‌پلاس تسکو از ایده‌ی راه‌اندازی و نصب فروشگاه‌های مجازیِ دیواری استفاده کرد. از آنجایی که مردم کُره، دومین رتبه را در جهان به‌لحاظِ سختکوشی دارند، برای آنها زمان مساوی است با پول. شرکت هُوم‌پلاس تسکو با در نظر گرفتن حساسیتِ زمانی برای مردم کره، ایده‌ای را ارائه داده است که در آن بر روی دیوارهای معمولی، پوسترها و تصاویری قرار می‌گیرد که درست مثل فروشگاه، دربرگیرنده‌ی تصاویری از راهروهای فروشگاهی، قفسه‌ها و کالاهای مختلف است. عابران پیاده و همچنین شهروندانی که مشغول سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری هستند می‌توانند در این فروشگاه‌های مجازی، با تلفن‌های همراه‌شان کدهای QR (Quick Response) (که کدهایی به شکل مربع‌های کوچک سفید و سیاه است) درج شده بر روی محصولات را اسکن می‌کنند و از این طریق کالاهای مورد نیازشان را سفارش می‌دهند تا وقتی به خانه‌شان می‌رسند، کمی بعد، کالاهای خریداری شده را نیز درب خانه‌شان تحویل بگیرند.

نحوه‌ کارکرد این فروشگاه‌ها
عابران و مسافران، از کدهای QR موجود بر روی تصاویر محصولات اسکن برمی‌دارند و سپس کالای مورد نظر را در فهرست یا جدولِ اپلیکِیشن هُوم‌‌پلاس در تلفن همراهش وارد می‌کند. بعد از این‌که همه‌ی کالاهای مورد نیاز به فهرستِ اپلیکیشن اضافه Add شد، شخص می‌تواند با استفاده از این اپلیکیشن، آنها را خریداری کند. بعد از آن‌که مشتری به خانه‌اش می‌رسد، کالاهای خریداری شده درب منزل او تحویل داده می‌شوند.

چرا این نوع فروشگاه اهمیت دارد؟
بر اساس برخی تحقیقات، مردم کره، مردمی پرمشغله و فعال هستند و بنابراین به‌جای این‌که آنها را به فروشگاه‌ها بکشانند، بهتر است که فروشگاه‌ها را تا حد امکان به اطراف محل‌های تردد و سفرِ آنها نزدیک کنند. اجرای آزمایشی این نوع فروشگاه‌ها، باعث افزایش ۱۳۰ درصدی حجم فروش آنلاین شد و هُوم‌پلاس را تا رتبه‌ی اول فروشگاه‌های آنلاینِ‌ فعال در کره بالا برد.

نویسنده: وحید نثائی

منبع: کتاب بازاریابی و اصول موفقیت در بازار نوشته وحید نثائی

دیناگروپ